علم کشاورزی

سوسک چوب خوار  :

Sphenoptera kambyses : نام علمی

تاریخچه :

چوبخوار درختان میوه که یکی از آفات مهم درختان میوه سردسیری در

این آفت از دیرزمان در کشور وجود داشته ولی مطالعه و بررسی اساسی درباره آن و سایر چوبخواران از سال 1340 شروع شده است .

(Sphenopterakambyses)حشره چوبخوار

در ایران روی تمام انواع درختان میوه سردسیری هسته دارمتعلق به خانواده رزاسه بجز آلبالو دیده شده است و روی گیلاس فعالیت کمتری دارد .

مورفولوژی:

حشره کامل سوسکی که رنگ عمومی بدن آن قهوه ای تیره ،زیر بدن و پاها به رنگ مسی و برنزه می باشد .

شاخک یازده مفصلی بوه و دومین مفصل شاخک کوتاهتر از سومین مفصل آن می باشد .(روش تشخیص از گونه S.davatchii )

در روی هر بالپوش دو فرورفتگی انباشته از پودر سفید مایل به خاکستری دیده می شود وانتهای هر بالپوش دارای سه دندانه است .

در نرها ساق پای وسطی خمیده ولی در ماده ها تقریبا راست می باشد .

در نرها آخرین نیم حلقه شکمی  در انتها بریده بنظر می رسد ،در ماده ها مدور .

تخم بیضوی بوده و تخمریزی معمولا روی تنه و سرشاخه درخت میزبان و درختانی که فشار شیره نباتی در آنها زیاد نباشد ، صورت می گیرد .

حشره ماده پس از جفت‌گیری تخم‌های خود را به طور تك‌تك در روی تنه و شاخه‌هایی كه بیشترین مقدار آفتاب را دریافت می‌كنند، می‌گذارد.

 ضخامت تخم این حشره از ضخامت تخم گونه S.davatchii  بیشتر است .

لارو این حشره شکل کلی لاروهای خانواده Buprestidae رادارد و اختلاف آن با لارو S.davatchii گذشته از اندازه و بدن در شاخکهای آن می باشد .

شکل و ساختمان شفیره این گونه با گونه S.davatchii  یکسان است .

میزبان :

روی تمام درختان میوه هسته‌دار متعلق به خانواده رزاسه به جز آلبالو دیده شده است.

مناطق انتشار:

در تمام مناطق میوه خیز كشور فعالیت دارد.

بیشتر در نواحی دشت با شرایط آب وهوایی معتدل و گرم انتشار دارد .(گونه S.davatchii در نقاط سردسیر انتشار دارد)

زیست شناسی :

این حشره یک نسل در سال دارد .

قسمتی از تابستان و سراسر پاییز و زمستان را به صورت پیش شفیره داخل خانه‌های شفیرگی ایجاد شده در چوب با دیاپوز اجباری می‌گذراند .

لاروهای این حشره علیرغم کوتاهی مدت فعالیت خود خطرناک تر از لاروهای  S.davatchii   

دوره لاروی که در زیر پوست سپری میکند درS.kambyses  4ماه و S.davatchii 10 ماه

مسیر حرکت لارو به دلیل ترشح صمغ از درخت مشخص می باشد .

منطقه اصلی فعالیت لارو کامبیوم می باشد .

نحوه خسارت :

لارو در مسیر خود آوندهای آبكش را قطع كرده و اگر حركات آن دورانی باشد به علت تخریب بیشتر آوندهای آبكش باعث خشكیدن عضو مورد حمله می‌گردد.

منطقه فعالیت لاروها به علت گرما دوست بودن آنها اكثراً محدود به قسمتی از گیاه است كه بیشتر آفتاب می‌گیرد .

دالانهای لاروی مملو از فضولات و ذرات گیاهی ناشی از تغذیه لارو می باشند ،که این فضولات با از دست دادن رطوبت به صورت پودر در می آیند .

پوست قسمت مورد حمله بعد از مدتی خشكیده و می‌ریزد در این صورت چوب یا سوراخهای ایجاد شده روی آن كه مدخل خانه‌های شفیرگی می‌باشند، دیده می‌شود.

لاروها پس از رسیدن به رشد كافی در قمست عریض دالان اطاق شفیرگی خود را داخل چوب تعبیه می‌كنند، سراسر پاییز و زمستان به صورت پیش شفیرگی طی می‌گردد.

در اوایل بهار پیش شفیره‌ها تبدیل به شفیره می‌شوند و پس از 10 تا 16 روز به حشره كامل تبدیل می‌شوند.

حشره كامل از برگ درختان میوه تغذیه می‌نماید .

مبارزه تلفیقی:

1ـ ترشح صمغ از نقاط آلوده علاوه بر خفه كردن تعدادی از افراد حشره چوبخوار سبب از بین رفتن لاروهای ریز تازه از تخم خارج شده از طریق جلوگیری از ورودشان به داخل پوست و شاخه به علت سفت بودن بیش از حد می شود .

2- مبارزه زراعی :

بهترین راه درمان مبارزه با این آفت و سایر آفات چوبخوار تقویت درختان با عملیات به زراعی از قبیل آبیاری به موقع و كافی، دادن كود، هرس به موقع و

نیز انتخاب محل مناسب برای كشت درخت می‌باشد.

3-   دشمنان طبیعی :

پارازیتوئید لارو 

(Atanycolus sculpturatus     (Hym.: Braconidae

پارازیتوئید لارو

(  Oxysychus sp     (Hym.: Pteromalidae

کنه  pymotes ventricosus     (Hym.:pyemotidae) 

شکارچیان(predators ) :

دارکوب از شکارچیان موثر این آفت می باشد که لارو های آنرا از زیر پوست می رباید .

4- مبارزه شیمیایی :

می توان مخلوطی از ترکیب کلره و یک ترکیب فسفره به ترتیبی که برای سوسک پوستخوار درختان میوه توصیه شده استفاده کرد .

در صورت شدت خسارت و تراکم زیاد آفت سمپاشی به فاصله 20 روز تکرار شود  .